- Αντρέα ντελ Καστάνιο
- (Andrea del Castagno, Καστάνιο ιν Μουτζέλο 1421 ; – Φλωρεντία 1457). Ιταλός ζωγράφος. Νεότατος ακολούθησε τις ζωγραφικές αντιλήψεις που είχαν διαδώσει στη Φλωρεντία ο Ντονατέλο και ο Μαζάτσιο. Το παλαιότερο σωζόμενο έργο του είναι οι νωπογραφίες στην κόγχη ενός παρεκκλησιού του ναού του Αγίου Ζαχαρία στη Βενετία, που τις έκανε το 1442 σε συνεργασία με τον Φραντζέσκο ντα Φαέντσα, κατά τη σύντομη διαμονή του καλλιτέχνη στην πόλη αυτή. Στη Φλωρεντία, όπου κυρίως εργάστηκε, ο Α.ν.Κ. δημιούργησε σημαντικά έργα για τη μητρόπολη (το υπόδειγμα ενός υαλογραφήματος που σώζεται μέχρι σήμερα και την προσωπογραφία σε φρέσκο του κοντοτιέρου Νικολό ντα Τολεντίνο) και διακόσμησε με νωπογραφίες δύο παρεκκλήσια του ναού της Παναγίας της Ευαγγελιστρίας (1454-55), μέσα στις οποίες ξεχωρίζει η έντονα ρεαλιστική μορφή του αγίου Ιερώνυμου. Για την οικογένεια Καρντούτσι διακόσμησε με μορφές διάσημων αντρών και γυναικών μια αίθουσα υποδοχής στην έπαυλη του Σοφιάνο, κοντά στη Φλωρεντία. Οι νωπογραφίες αυτές βρίσκονται σήμερα στην Τράπεζα της Αγίας Απολλωνίας, παλαιάς μονής των Βενεδικτίνων στη Φλωρεντία, όπου ο καλλιτέχνης ζωγράφισε και το αριστούργημά του: έναν επιβλητικό Μυστικό Δείπνο, που καταλήγει στην επάνω πλευρά του σε μια ζώνη με τρεις σκηνές από τα Άγια Πάθη. Οι πρόσφατες εργασίες αποκατάστασης του καλλιτεχνήματος αυτού αποκάλυψαν το θαυμάσιο προπαρασκευαστικό υπόστρωμα. Χαρακτηριστική της τεχνοτροπίας του Α.ν.Κ. είναι η έντονα ογκομετρική και ρεαλιστική προβολή των σωμάτων στον χώρο, που δίνει στα έργα του ισχυρό μνημειακό χαρακτήρα. Χρησιμοποίησε επίσης πολύ ζωηρή χρωματική κλίμακα και τονικές διαβαθμίσεις για να αποδώσει και να αναδείξει τις χρωματικές ιδιότητες της ύλης. Στην αναγεννησιακή ηρωική έξαρση του ανθρώπου, ο καλλιτέχνης έδωσε μια μυστική πνοή και δραματική έμφαση, που εντυπωσίασαν τόσο τους συγχρόνους του, ώστε δημιούργησαν τον αναφερόμενο από τον Βαζάρι μύθο ότι o Α.ν.Κ. είχε τόσο βίαιο χαρακτήρα που ήταν έτοιμος κάθε στιγμή να φτάσει στον φόνο.
Ο Πίπο Σπάνο, έργο του Αντρέα ντελ Καστάνιο για μια διασημότητα του 15ου αι., από τις τοιχογραφίες της έπαυλης του Σοφιάνο (Τράπεζα της Αγίας Απολλωνίας, Φλωρεντία· φωτ. Igda).
Dictionary of Greek. 2013.